ระบบทางเดินอาหารของกระต่าย (Alimentary
canal)
ระบบทางเดินอาหารของกระต่าย
จัดอยู่ในประเภทเดียวกับม้า และหนู Guinea pig คือเป็นสัตว์กระเพาะเดี่ยวที่มีกระเพาะอาหารคล้ายกับของคนหรือสุนัข
แต่มีส่วนไส้ตันและลำไส้ใหญ่ส่วนต้นขยายใหญ่และมีจุลินทรีย์อาศัยอยู่
ทำหน้าที่ช่วยย่อยหญ้าอาหารเยื่อใยคล้ายกับในกระเพาะหมักของสัตว์พวกโค กระบือ แพะ
แกะ แต่ในสภาพโดยทั่วไประบบทางเดินอาหารของกระต่ายก็เช่นเดียวกับสัตว์ชนิดอื่น ๆ
คือ มีลักษณะเป็นท่อยาว เริ่มต้นจากปาก หลอดอาหาร กระเพาะ ลำไส้เล็กไส้ตัน
ลำไส้ใหญ่ไปจนถึงก้น โดยบางตอนจะขยายใหญ่กลางเป็นถุง และผนังด้านในบุด้วยเยื่อชุ่ม
เพื่อป้องกันไม่ให้ท่อทางเดินอาหารถูกย่อยด้วยน้ำย่อยจากต่อมต่าง ๆ
บางตอนก็มีต่อมสร้างน้ำย่อยอยู่ในผนังเอง
บางตอนก็มีตุ่มยื่นออกมาเพื่อเพิ่มพื้นที่ในการดูดซึมอาหาร
ระบบทางเดินอาหารของกระต่ายที่โตเต็มที่
จะมีความยาวทั้งหมด 4-5 เมตร
และทำหน้าที่ทั้งการกิน การย่อยและดูดซึมอาหาร
รวมทั้งขับถ่ายของเสียกากอาหารที่เหลืออกจากร่างกาย
โดยระบบทางเดินอาหารแต่ละส่วนมีรายละเอียดและหน้าที่ดังต่อไปนี้
1. ปาก (Mouth) เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่ในการรับและบดอาหาร โดยอาศัยฟันและลิ้นเป็นตัวช่วยกัดเคี้ยว
และคลุกเคล้าอาหารกับน้ำลาย โดยภายในช่องปากด้านในจะมีต่อมน้ำลายอยู่ 4 คู่ คือ ต่อมน้ำลายใต้หู ใต้ขากรรไกร ใต้ลิ้น และที่กระดูกแก้ม
ต่อมน้ำลายจะหลั่งน้ำลายออกมาขณะกระต่ายกำลังกินอาหาร
เพื่อช่วยคลุกเคล้าให้อาหารเปียกลื่นกลืนได้ง่าย โดยมีลิ้นเป็นตัวช่วยคลุกเคล้า
ในน้ำลายของกระต่ายจะมีเอนไซม์อมัยเลส ซึ่งทำหน้าที่ย่อยแป้งให้เป็นน้ำตาล
2. หลอดอาหาร (Esophagus)
เป็นท่อยาวขนาดเล็กอยู่ด้านบนของหลอดลม
ทำหน้าที่ให้อาหารผ่านจากปากเข้าสู่กระเพาะ
โดยเป็นส่วนเชื่อมต่อระหว่างปากกับกระเพาะ และมีกล้ามเนื้ออยู่โดยรอบเพื่อทำหน้าที่บีบตัวไล่อาหารลงสู่กระเพาะ
3. กระเพาะ (Stomach)
มีลักษณะเป็นถุงที่มีความจุอาหารได้ประมาณ 90-100 กรัม ตัวกระเพาะจะทอดขวางอยู่บริเวณส่วนต้นของช่องท้อง
แต่ส่วนใหญ่จะกินเนื้อที่ทางด้านซ้ายของช่องท้อง กระเพาะแบ่งเป็น 3 ส่วนคือ ส่วนต้นซึ่งหลอดอาหารมาเปิดและมีขนาดใหญ่สุดเรียก Cardiac ส่วนกลาง (Fundus) จะมีลักษณะโค้ง
ขยายใหญ่และส่วนท้าย (Pylorus) จะมีขนาดเล็กสุด
โดยตอนปลายของกระเพาะส่วนท้ายจะมีช่องเปิดเข้าสู่ลำไส้เล็ก
โดยบริเวณช่องเปิดนี้จะมีกล้ามเนื้อหูรูดที่แข็งแรง ทำหน้าที่ควบคุมการไหลผ่านของอาหารเข้าสู่ลำไส้เล็กต่อไป
4. ลำไส้เล็ก (Small
intestine) เป็นท่อขนาดเล็กและยาวมาก
โดยในกระต่ายที่โตเต็มที่จะมีความยาวประมาณ 3 เมตร
และเส้นผ่าศูนย์กลางโดยเฉลี่ยประมาณ 1 ซม.
ลำไส้เล็กต่อจากส่วนกระเพาะขดไปมาอยู่ในช่องท้อง และเป็นอวัยวะส่วนสำคัญในการทำหน้าที่ย่อยและดูดซึมอาหารไปเลี้ยงร่างกาย
โดยผนังด้านในของลำไส้เล็กโดยเฉพาะส่วนกลางและส่วนปลายจะมีตุ่มเล็ก ๆ
ยื่นออกมาจากลำไส้คล้ายนิ้วมือ เรียกว่า (Villi) เพื่อเพิ่มพื้นที่ในการดูดซึมอาหาร
4.1 ลำไส้เล็กส่วนต้น (Duodenum)
มีลักษณะการวางตัวขดเป็นท่อโค้งคล้ายห่วง ยาวประมาณ 12 ซม. และมีตับอ่อนซึ่งมีลักษณะเป็นแผ่นเยื่อไขมันสีเหลืองอ่อนขึงติดอยู่
ตับอ่อนจะทำหน้าที่สร้างน้ำย่อยจากตับอ่อน ส่งผ่านเข้าไปในลำไส้เล็กส่วนต้น
นอกจากนี้บริเวณนี้ยังมีช่องเปิดของท่อน้ำดีซึ่งนำน้ำดีที่สร้างจากตับและเก็บไว้ในถุงน้ำดีมาเปิดเข้าด้วย
4.2 ลำไส้เล็กส่วนกลาง
(Jejunum) เป็นลำไส้เล็กส่วนที่ยาวที่สุด
มีลักษณะเป็นท่อยาวผนังภายในหนา และมีตุ่ม Villi อยู่มาก
รวมทั้งมีเส้นเลือดมาหล่อเลี้ยงมาก
4.3 ลำไส้เล็กส่วนปลาย
(Ileum) เป็นลำไส้เล็กส่วนสุดท้าย มีลักษณะเป็นท่อยาว
ผนังภายในบาง มีสีคล้ำกว่า และมีเส้นเลือดมาหล่อเลี้ยงน้อยกว่าในลำไส้เล็กส่วนกลาง
แต่ลำไส้เล็กส่วนท้ายสุดจะขยายใหญ่ออกเป็นถุงกลม และมีผนังหนาเรียกว่า Sacculus
rotundus พื้นผิวด้านในมีต่อมน้ำเหลืองอยู่มาก
ซึ่งเข้าใจว่ามีหน้าที่ในการดูดซึมไขมัน และคอยทำลายจุลินทรีย์บางชนิด
5. ไส้ตันและไส้ติ่ง (Caecum
และ Appendix) ไส้ตันเป็นอวัยวะส่วนที่ต่อจากลำไส้เล็กบริเวณรอยต่อระหว่างลำไส้เล็กส่วนปลายกับลำไส้ใหญ่ส่วนต้น
ทำหน้าที่ย่อยอาหารพวกเยื่อใย โดยมีจุลินทรีย์ช่วยย่อย
ไส้ตันจะมีลักษณะเป็นหลอดขนาดใหญ่ โค้งเป็นวง มีรอยคอดเป็นระยะ ไส้ตันยาวประมาณ 40-45
ซม. และเส้นผ่าศูนย์กลางโดยเฉลี่ยประมาณ 3-4 ซม.
สามารถบรรจุอาหารเยื่อใยได้ประมาณ 100-120 กรัม
ไส้ตันมีผนังบางและส่วนปลายของไส้ตันต่อด้วยไส้ติ่งซึ่งมีลักษณะเป็นถุงหรือท่อตัน
ขนาดเรียวเล็กความยาวประมาณ 13 ซม.
ภายในไส้ตันจะมีเมือกข้นและมีจุลินทรีย์อาศัยอยู่เป็นจำนวนมากเพื่อทำหน้าที่ช่วยย่อยเยื่อใย
ส่วนภายในไส้ติ่งจะมีต่อมน้ำเหลืองอยู่
6. ลำไส้ใหญ่ (Large
intestine) ทำหน้าที่หลักคือ
ดูดซึมน้ำออกจากกากอาหารและมีขบวนการย่อย
และดูดซึมอาหารที่เหลือตกค้างต่อเนื่องมาบ้างนิดหน่อย ลำไส้ใหญ่ของกระต่ายยาวทั้งหมดประมาณ
1.5 เมตร และแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วนคือ
6.1 ลำไส้ใหญ่ส่วนต้น (
Colon ) เป็นส่วนที่ต่อจากไส้ตันแต่รอยต่ออยู่ใกล้กับปลายเปิดของลำไส้เล็กส่วนปลาย
ลำไส้ใหญ่ส่วนต้นยังแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วนคือ
ส่วนแรกมีลักษณะเป็นถุงขยายใหญ่ และพื้นผิวภายนอกมีรอยขวั้นหรือรอยหยักมากมาย
ยาวประมาณ 50 ซม.
และส่วนที่สองมีขนาดเล็กกว่าและพื้นผิวภายนอกเรียบ ยาวประมาณ 90 ซม.
6.2 ลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย
(Rectum) เป็นท่อขนาดเล็กยาวประมาณ 4-5 ซม. และท้ายสุดของ Rectum ต่อด้วยช่องทวารหนักซึ่งเป็นทางผ่านออกของกากอาหารที่เหลือจากการย่อยและดูดซึมไปใช้ประโยชน์แล้ว
7. อวัยวะอื่น ๆ
ที่เกี่ยวข้องกับระบบย่อยอาหารของกระต่าย
7.1 ตับ (Liver)
ถือว่าเป็นต่อมที่ใหญ่ที่สุดในร่างกายกระต่าย
อยู่ติดกับกระเพาะอาหารทางด้านบน ตับแบ่งออกเป็น 5 พู
พูด้านขวาจะมีถุงน้ำดีซึ่งมีลักษณะเป็นถุงรียาว สีเขียวเกาะติดอยู่ ตับช่วยย่อยอาหารโดยการกลั่นสร้างน้ำดี
แล้วส่งไปเก็บไว้ที่ถุงน้ำดี เพื่อปล่อยเข้าไปบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น
ไปช่วยทำให้ไขมันแตกตัวเป็นโมเลกุลเล็กลง
นอกจากนั้นตับยังทำหน้าที่เปลี่ยนกรดไขมัน
รวมทั้งน้ำตาลรูปอื่นที่ถูกดูดซึมเข้ากระแสเลือดผ่านมายังตับให้เปลี่ยนเป็นน้ำตาลกลูโคส
ก่อนส่งออกกลับเข้ากระแสเลือดให้ร่างกายนำไปใช้ประโยชน์ต่อไป
ถ้าน้ำตาลในกระแสเลือดมีสูงเกินไป
ร่างกายจะเปลี่ยนเป็นแป้งไกลโคเจนเก็บสะสมไว้ที่ตับ
เหลือจากนั้นจะเปลี่ยนเป็นไขมันสะสมไว้ตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายต่อไป
นอกจากนี้ตับยังทำหน้าที่เป็นโรงกรองของเสียหรือสารพิษที่ติดมากับอาหารที่สำคัญให้กับร่างกายด้วย
7.2 ตับอ่อน (Pancreas)
เป็นต่อมที่มีลักษณะเป็นแผ่นเนื้อเยื่อไขมันสีเหลืองอ่อน
ซึ่งเกาะอยู่ระหว่างส่วนนอกของลำไส้เล็กส่วนต้น
ตับอ่อนจะทำหน้าที่สร้างน้ำย่อยจากตับอ่อน ซึ่งประกอบด้วนเอนไซม์ที่ทำหน้าที่ย่อยโปรตีน
คาร์โบไฮเดรท และไขมัน และส่งเข้าไปตรงบริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น
7.3 ม้าม (Spleen)
เป็นอวัยวะที่มีลักษณะแบนยาวสีแดงเข้ม
พาดยึดติดกับกระเพาะอาหารด้านนอกด้วยเยื่อบาง ๆ
ม้ามทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับการสร้างเม็ดโลหิตขาว
และเป็นที่เก็บสะสมเม็ดโลหิตที่เสีย
สมาชิก
นาย สมศักดิ์ คงชู ม.5/3 เลขที่ 10
น.ส.ปัทมวรรณ จิตรชวาล ม.5/3 เลขที่ 27
น.ส.ปาริชาติ จิตรชวาล ม.5/3 เลขที่ 28
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น